Κρητική σχολή ζωγραφικής (δεύτερη ενότητα)

Ανδρέας Παβίας: Η Σταύρωση (1450 – 1500)
Εθνική Πινακοθήκη

Μπορεί το JHS του Ανδρέα Ρίτζου να είναι το πιο πρωτότυπο έργο της Κρητικής Σχολής, αλλά η Σταύρωση του Ανδρέα Παβία είναι σίγουρα το πιο εντυπωσιακό. Η επιρροή από την λατινική τεχνοτροπία -για την ακρίβεια την υστερογοτθική της βόρειας Ιταλίας- είναι εμφανής· αναφέρουμε ενδεικτικά τον γοτθικό ναό πάνω αριστερά, τα πολυάριθμα πρόσωπα του πίνακα, τους ιππότες που βρίσκονται σε διάφορα σημεία, την υπογραφή με λατινικά γράμματα του ζωγράφου και βέβαια την Παναγία, κάτω αριστερά από τον σταυρό, που λιποθυμά και υποβαστάζεται, κάτι εντελώς αντίθετο με τη βυζαντινή παράδοση που θέλει τα πρόσωπα να υπομένουν στωικά το δράμα τους χωρίς να εκδηλώνουν ακραία συναισθήματα.
Μια ακόμα αξιοσημείωτη λεπτομέρεια: ο καλός ληστής, αριστερά, έχει το ίδιο πρόσωπο με τον Ιησού.

Ανδρέας Παβίας: Η Κοίμηση του Αγίου Εφραίμ του Σύρου
από το http://www.mlahanas.de/Greece/Arts/AndreasPavias01.html

Ο Ανδρέας Παβίας γεννήθηκε το 1440 και πέθανε κάπου μεταξύ 1504 και 1512. Θεωρείται από τους σημαντικότερους ζωγράφους της Κρητικής Σχολής. Όπως και οι υπόλοιποι σύγχρονοί του ζωγράφιζε ακολουθώντας τόσο τη βυζαντινή τεχνοτροπία όσο και τη λατινική, ανάλογα με το ποιος ήταν ο πελάτης του.
Εκτός από ζωγράφος ήταν και δάσκαλος. Δίδασκε ζωγραφική –αλλά και γράμματα- σε παιδιά αστών και ευγενών. Ένας από τους μαθητές του ήταν ο μετέπειτα γνωστός Κρητικός ζωγράφος, Άγγελος Πιτζαμάνος.
Ο Ανδρέας Παβίας πρέπει να διέθετε αξιόλογη περιουσία μια και το όνομά του αναφέρεται σε πολλές πράξεις αγοραπωλησιών και ενοικιάσεων στο Ηράκλειο. Επίσης σε έγγραφο του 1504 διαβάζουμε πως είχε συμφωνήσει να δώσει στη θετή του κόρη, Αγνή, σημαντική προίκα: 500 υπέρπυρα και δέκα χρυσά δουκάτα, χρυσάφι, ασήμι, πολύτιμους λίθους, ενδύματα, κλίνη και κοσμήματα!

Ανδρέας Παβίας: “Pieta Rossano”
από το http://blog.studenti.it/storiaearcheologia/wp-content/uploads/2013/02/img3.jpg

Ο Ανδρέας Παβίας ήταν ο πρώτος ζωγράφος της Κρητικής Σχολής που φιλοτέχνησε Πιετά, μια καθαρά δυτική εκδοχή του Επιτάφιου Θρήνου, η οποία όμως έκτοτε καθιερώθηκε στην κρητική ζωγραφική -με πρότυπο την Πιετά του Παβία- ως εικονογραφικό θέμα του Πάθους.

Ανδρέας Παβίας: Ο Χριστός Παντοκράτωρ
από το http://www.book530.com/painting/141615/Andreas-Pavias-Christ-Pantocrator.html

πηγές:
ΜΑΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ: ΕΛΛΗΝΟΜΟΥΣΕΙΟΝ (έκδοση της εφημερίδας ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ)
ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ: Ανδρέας Παβίας
7 ημέρες ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ: ΤΟ ΘΕΙΟΝ ΠΑΘΟΣ ΣΤΗ ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ
http://www.ygeiaonline.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=40796:pabias_andreas

Νικόλαος Τζαφούρης “Madre dela Consolatione”
από το http://www.templegallery.com/main.php?mode=3&p1=1731

Λίγα πράγματα γνωρίζουμε για τη ζωή του Νικολάου Τζαφούρη. Υπήρξε σίγουρα ένας από τους σημαντικότερους κρητικούς ζωγράφους του δεύτερου μισού του 15ου αιώνα. Ζούσε και εργαζόταν στον Χάνδακα και ήταν παντρεμένος με τη Maria Pirin. Από ένα έγγραφο του 1492 μαθαίνουμε ότι ο βενετός διοικητής του Ναυπλίου Johannes Nanni παράγγειλε στον Τζαφούρη την εικονoγράφηση μιας εικόνας για τον καθολικό ναό του Ναυπλίου που έπρεπε να περιλαμβάνει 23 μορφές. Για το έργο αυτό ο ζωγράφος θα πληρωνόταν 13 χρυσά δουκάτα, τιμή αρκετά υψηλή που φανερώνει ότι την εποχή εκείνη ήταν ήδη ένας καταξιωμένος καλλιτέχνης.
Ο Νικόλαος Τζαφούρης πρέπει να πέθανε το 1501.

Νικόλαος Τζαφούρης: “Άκρα Ταπείνωση”
Βιέννη, Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης

Μέχρι σήμερα έχει εντοπιστεί το έργο ενός περιορισμένου αριθμού καλλιτεχνών της κρητικής σχολής αλλά θα πρέπει οι ενυπόγραφες εικόνες που σώθηκαν να είναι τα έργα των καλύτερων ζωγράφων της εποχής, ενώ ένας σημαντικός αριθμός ανυπόγραφων εικόνων που βρίσκονται παντού φαίνεται πως αντιπροσωπεύει τη μέση καλλιτεχνική στάθμη της πολυάριθμης αυτής σχολής.

Νικόλαος Τζαφούρης “Η Μεταμόρφωση”, Αθήνα, Βυζαντινό Μουσείο
(η φωτογραφία είναι από την Ιστορία του Ελληνικού Έθνους)
Οι ιταλικές επιδράσεις φαίνονται στις φορεσιές των προφητών και στη χρωματολογία.

Αποφασιστική συμβολή στη διαμόρφωση της Κρητικής Σχολής ζωγραφικής είχαν οι Κωνσταντινουπολίτες ζωγράφοι που κατέφυγαν στην Κρήτη πριν ή λίγο μετά την Άλωση και ζωγράφιζαν σύμφωνα με τα παλαιολόγεια πρότυπα. Έτσι η τέχνη του νησιού αναβαθμίστηκε αποκτώντας ισορροπημένες συνθέσεις, κλασικές στις διαστάσεις μορφές και ευγένεια. Σύντομα οι Κρήτες ζωγράφοι άρχισαν να ενσωματώνουν και στοιχεία της πρώιμης ιταλικής αναγέννησης, διαμορφώνοντας έτσι τα χαρακτηριστικά μιας σχολής που έγινε φημισμένη και περιζήτητη σε όλη την Ευρώπη την εποχή εκείνη.
Τα ονόματα των ζωγράφων από την Κωνσταντινούπολη που συνέβαλαν στην άνθηση της Κρητικής Σχολής είναι γνωστά: πρόκειται για τους: Νικόλαο Φιλανθρωπηνό, Εμμανουήλ Ουρανό, Αλέξιο και Άγγελο Απόκαυκο, Ανδρόνικο Συναδηνό και οικογένεια Φωκά.

Πιετά (έργο του 1500 που αποδίδεται στον Ν. Τζαφούρη ή στον κύκλο του)
από το http://www.onassis.gr/enim_deltio/46_09/event_3.php

Οι ζωγράφοι του Χάνδακα ήταν οργανωμένοι -κατά τα βυζαντινά πρότυπα- σε συντεχνίες, όπως συνέβαινε και με άλλους επαγγελματίες. Οι συντεχνίες ονομάζονταν “Σχολή Αγίου Λουκά των ζωγράφων” ή “Αδελφότητα του Αγίου Λουκά των ζωγράφων”, δηλαδή ήταν αφιερωμένοι στον ευαγγελιστή, ο οποίος, κατά παράδοση, ήταν ομότεχνός τους. Από τις μαρτυρίες που έχουμε φαίνεται πως αντιμετωπίζονταν ως απλοί επαγγελματίες και, παρά τα χρήματα ή τη φήμη τους, δεν πρέπει να κατείχαν κάποια ιδιαίτερη θέση στην κοινωνία της εποχής.

Νικόλαος Τζαφούρης “Ελκόμενος Χριστός”
Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης
από το http://www.artopos.gr/print_it.asp?id=755

Νικόλαος Τζαφούρης “Δέηση”
Μουσείο Αντιβουνιώτισσας, Κέρκυρα

Η Δέηση είναι μια σημαντική ενυπόγραφη εικόνα του Τζαφούρη, ο οποίος σε αυτό το έργο ακολουθεί πιστά τη βυζαντινή παράδοση, χωρίς προσμείξεις δυτικών στοιχείων.
Η εικόνα του Τζαφούρη ήταν άγνωστη και εντοπίστηκε το 1990 κατά τη συντήρησή της στα εργαστήρια του Μουσείου Αντιβουνιώτισσας, στην κατοχή του οποίου είχε περιέλθει το 1988.
Αξιοσημείωτο είναι πως μέχρι τότε μόνο υποθέσεις έκαναν οι επιστήμονες για το αν ο Τζαφούρης ζωγράφιζε εκτός από «alla maniera latina» και «alla maniera greca» γιατί δεν είχε βρεθεί έργο του που να το επιβεβαιώνει. Αντιθέτως όλα τα σωζόμενα έργα του ήταν επηρεασμένα από την υστερογοτθική τέχνη αλλά και από τη βενετσιάνικη ζωγραφική –ιδιαίτερα του Bellini.
Η “Δέηση” μεταφέρθηκε στην Κέρκυρα προφανώς μετά την πτώση του Χάνδακα (1669), όταν δημιουργήθηκε μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα προς τα Επτάνησα και την Ιταλία.
πηγές:
ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΔΟΜΗ
Βαρβάρα Παπαδοπούλου: http://www.deltionchae.org/index.php/deltion/article/viewFile/309/308
http://www.onassis.gr/enim_deltio/47_10/book_review_2.php
Οι καταβολές του Ελ Γκρέκο: από το http://helectra.wordpress.com

έργο της κρητικής σχολής
από το http://en.wikipedia.org/wiki/Cretan_School

Η άνθηση της ζωγραφικής στην Κρήτη του 15ου και 16ου αιώνα σχετίζεται με την παράλληλη ανάπτυξη στο νησί του εμπορίου. Η Κρήτη αποτελούσε πάντα το κέντρο του βενετικού αποικιακού κράτους και η σημασία της αυξήθηκε ακόμα περισσότερο μετά την κατάκτηση από τους Οθωμανούς της Εύβοιας (1470) και αργότερα της Μεθώνης και της Κορώνης (1500). Όταν οι Τούρκοι κατέκτησαν τη Μονεμβασιά, το Ναύπλιο και τις Β. Σποράδες (1540), η Κρήτη έμεινε η μόνη βενετική κτήση στο Αιγαίο και μετά την πτώση της Κύπρου (1571) έμεινε η μόνη βενετική κτήση σε όλη την Αν. Μεσόγειο, με εξαίρεση φυσικά τα Επτάνησα.

Τοιχογραφία του ναού του Αγ. Γεωργίου στα Χειλιανά Μυλοποτάμου, (1319)
Ο ανώνυμος ζωγράφος καταφέρνει να αποδώσει τον επιθανάτιο σπασμό με τις έντονες καμπύλες του σώματος του Εσταυρωμένου.
(η φωτογραφία είναι από την εγκυκλοπαίδεια ΔΟΜΗ)

Αφού η Κρήτη έμεινε η μόνη βενετική κτήση στην Αν. Μεσόγειο, λογικό ήταν να αναπτύξει το εξαγωγικό εμπόριο. Τα κρητικά πλοία ταξίδευαν στη Συρία, την Αλεξάνδρεια, την Κωνσταντινούπολη, το Αιγαίο και άλλους τόπους της Τουρκίας μεταφέροντας κρητικά προϊόντα.

Κοίμηση οσίου Ονουφρίου (15ος -16ος αιώνας)
από το http://www.byzantinemuseum.gr/el/collections/icons/

Από τον 15ο αιώνα όλα τα κρητικά προϊόντα (εκτός από τα μπαχαρικά) εξάγονταν απευθείας από την Κρήτη χωρίς να περνούν υποχρεωτικά από τη Βενετία για να φορολογούνται και εκεί. Σε κείμενο του 1584 αναφέρεται η καθημερινή αύξηση της ναυτιλίας και η αθρόα κατασκευή πλοίων στο νησί. Ο προβλεπτής της Κρήτης, Μοροζίνι, γράφει στα 1629 πως οι Κρητικοί έχουν μεγάλη κλίση στη θάλασσα και στην κατασκευή εμπορικών πλοίων. Τα καράβια που ναυπηγούνταν στην Κρήτη προσφέρονταν σε ιδιώτες με εγγύηση και εξοφλούνταν σε δόσεις.

“Η Γέννηση” αρχές 15ου αιώνα
Συλλογή Μ. Περατικού
από το http://texnis-egkwmio.blogspot.gr/2009/12/blog-post_21.html

Από τα σπουδαιότερα εξαγωγικά προϊόντα της Κρήτης ήταν τα κρασιά. Τα κρητικά κρασιά εξάγονταν σε Γερμανία, Γαλλία, Βοημία, Αγγλία, Πορτογαλία, Κωνσταντινούπολη, Μαύρη Θάλασσα. Μάλιστα στην Αγγλία η εξαγωγή κρητικών κρασιών ήταν τόσο ανεπτυγμένη ώστε τα κρητικά κρασιά μνημονεύονται εγκωμιαστικά σε ένα θεατρικό έργο του Μπεν Τζόνσον. Η εξαγωγή αυτή γινόταν όχι μόνο με αγγλικά ή βενετικά πλοία αλλά και με κρητικά που ανήκαν σε Έλληνες Κρήτες.

“Η Γέννηση”, 15ος αιώνας (έργο ίσως του ζωγράφου Άγγελου)
Βυζαντινό Μουσείο Αθήνας
από το http://texnis-egkwmio.blogspot.gr/2009/12/blog-post_21.html

Η ανάπτυξη του εμπορίου οδήγησε στην ύπαρξη ενός μεγάλου αριθμού ευκατάστατων αστών στις κοινωνίες της Κρήτης. Παράλληλα υπήρχαν και πολλοί διανοούμενοι: δικηγόροι, γιατροί, δάσκαλοι, αγιογράφοι. Σχεδόν όλοι γνώριζαν και ιταλικά, συχνά και λατινικά ή αρχαία ελληνικά.
Στις τάξεις των διανοουμένων ανήκαν και οι θεατρικοί συγγραφείς και ποιητές. Τα ξακουστά έργα της κρητικής λογοτεχνίας δεν τα έφτιαξαν χωρικοί ή λαϊκοί άνθρωποι αλλά αστοί και ευγενείς. Για παράδειγμα ο πρώτος γνωστός Κρητικός ποιητής, ο Λινάρδος Δελλαπόρτας, ήταν αστός, κάτοικος Χάνδακα και διπλωματικός αντιπρόσωπος της Βενετίας σε αυλές χριστιανών και μωαμεθανών ηγεμόνων, ο Χορτάτζης ανήκε επίσης σε ονομαστή οικογένεια, ενώ ο Κορνάρος πρέπει να ήταν αδελφός του λογίου φεουδάρχη Ανδρέα Κορνάρου.

Αρχάγγελος Γαβριήλ, κρητική σχολή, 1542
Άγιον Όρος, ναός Πρωτάτου
(η φωτογραφία είναι από την εγκυκλοπαίδεια ΔΟΜΗ)

Φυσικά η ζωή στην ύπαιθρο διέφερε πολύ από τη ζωή στα αστικά κέντρα. Ο αστικός πληθυσμός της Κρήτης ζούσε κυρίως στις 4 μεγάλες πόλεις (Χάνδακα, Χανιά, Ρέθυμνο, Σφακιά) και αριθμούσε περίπου 30.000 κατοίκους. Οι “αστοί” ήταν κυρίως έμποροι και βιοτέχνες ενώ ο “λαός” ναυτικοί και εργάτες. Οι κάτοικοι των πόλεων ζούσαν πολύ καλύτερα από τους γεωργούς που βρίσκονταν σε κατάσταση εξαθλίωσης λόγω της εξοντωτικής φορολογίας που τους επέβαλλαν οι Βενετοί φεουδάρχες.
Οι κάτοικοι των πόλεων είχαν μεν υποχρέωση στρατιωτικής υπηρεσίας αλλά δεν υπηρετούσαν στις αγγαρείες και στις γαλέρες, ενώ σε περίπτωση πολέμου οι χωρικοί που έχτιζαν με τις αγγαρείες τα τείχη έμεναν έξω από αυτά ενώ προστατεύονταν οι κάτοικοι των πόλεων.

Παναγία Βρεφοκρατούσα, (15ος αιώνας)
Κρητική Σχολή
από το http://www.alkman.gr

Και μια και έγινε λόγος για τους Βενετούς φεουδάρχες της Κρήτης, αξιοσημείωτο είναι πως μετά από 4 αιώνες ζωής στην Κρήτη, οι περισσότεροι είχαν εξελληνιστεί (όχι μόνο οι φεουδάρχες αλλά και οι αστοί). Η γλώσσα, τα ήθη, ακόμη και το δόγμα τους είχαν γίνει βαθμιαία ελληνικά. Οι μόνοι που είχαν παραμείνει καθολικοί ήταν οι ευγενείς κι αυτό λόγω ανάγκης, γιατί η απώλεια του καθολικού δόγματος σήμαινε και έκπτωση από τους τίτλους ευγενείας που κατείχαν.

“Αποκαθήλωση”, κρητική σχολή
λεπτομέρεια από πλαίσιο εικόνας της Παναγίας
16ος αιώνας, Μουσείο Μπενάκη
(η φωτογραφία είναι από την εγκυκλοπαίδεια ΔΟΜΗ)

Εικόνα της Παναγίας (1542) από τον ναό του Πρωτάτου στο Άγιο Όρος (Κρητική σχολή).
(η φωτογραφία είναι από την εγκυκλοπαίδεια ΔΟΜΗ)

πηγές:
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ
ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΔΟΜΗ

Θεοφάνης Στρελίτζας
τοιχογραφία από το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου Αναπαυσά στα Μετέωρα
η φωτογραφία είναι από το http://www.kalampaka.com/anapafsas/church.asp

Ο Θεοφάνης Στρελίτζας κλήθηκε, στα 1527, να ζωγραφίσει στα Μετέωρα, το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου, του Αναπαυσά. Για να κληθεί -πιθανόν σε νεαρή ηλικία- να ζωγραφίσει στα Μετέωρα θα πρέπει να ήταν ήδη διάσημος ζωγράφος.

 
Θεοφάνης Στρελίτζας: “Σταύρωση”, (1535)
Καθολικό Μεγίστης Λαύρας
από το http://www.imma.edu.gr/macher/hm/hm_image.php?el/img_B32211a.htm

Θεοφάνης Στρελίτζας: “Σταύρωση”, 1546
Τοιχογραφία Καθολικού Μονής Σταυρονικήτα
η φωτογραφία είναι από το “Ελληνομουσείον”

Ο Θεοφάνης Στρελίτζας, ο λεγόμενος Μπαθάς, μεγάλωσε και μορφώθηκε στο καλλιτεχνικό περιβάλλον του Ηρακλείου. Μετά την τοιχογραφική διακόσμηση που έκανε στο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου του Αναπαυσά, στα Μετέωρα, τον κάλεσαν, στα 1535, να διακοσμήσει το μεγάλο καθολικό της Μεγίστης Λαύρας. Εκεί έγινε μοναχός, ενώ αργότερα εγκαταστάθηκε στις Καρυές με τα δυο του παιδιά που έγιναν και αυτοί μοναχοί και ζωγράφοι. Τα επόμενα 20 χρόνια έκανε διακοσμήσεις σε πολλές μονές του Αγίου Όρους.

Θεοφάνης Στρελίτζας: “Επιτάφιος”
Άγιο Όρος, Μονή Σταυρονικήτα
από το https://en.wikipedia.org/wiki/Theophanes_the_Cretan

Ο Θεοφάνης κατόρθωσε να δημιουργήσει έργα που έγιναν πρότυπα διακόσμησης των μοναστηριακών ναών για όλες τις ορθόδοξες χώρες. Αυτός πρώτος καθιέρωσε το μαύρο φόντο ώστε τα χρώματα (γαιώδη, χωρίς λάμψη) να λειτουργούν πλήρως ενώ ζωγράφιζε τις μορφές και τα άλλα σχήματα σε ένα επίπεδο διατηρώντας την αρχή της βυζαντινής τέχνης που δε δέχεται την ψευδαίσθηση της τρίτης διάστασης ώστε να μη διαταράσσεται η δομική λειτουργία του τοίχου.

Θεοφάνης Στρελίτζας: Μυστικός Δείπνος
Άγιο Όρος, Μονή Σταυρονικήτα
από το https://en.wikipedia.org/wiki/Theophanes_the_Cretan

Η φήμη του Θεοφάνη παρέμεινε για πολλά χρόνια. Στο “Προσκυνητάριον” του 1780 διαβάζουμε:
“Πώς να αφήσω την ιστορίαν του πανιέρου τούτου ναού (της Λαύρας) αύτη επειδή είναι μεγαλοφυούς χειρός έργον, του Θεοφάνους…”

Θεοφάνης Στρελίτζας: Ο Παντοκράτωρ στον τρούλο του ναού
Καθολικό Μονής Σταυρονικήτα
από το http://www.ec-patr.org/mones/stavronikita/gr_eikonografia.htm

Άλλο χαρακτηριστικό της τέχνης του ήταν η γαλήνια έκφραση στα πρόσωπα (με απόρριψη κάθε εκφραστικής δραματικότητας), η κυριαρχία της ανθρώπινης μορφής σε σχέση με τα τοπία και τα κτίρια, η ευγενική στάση των προσώπων, η συγκρατημένη χειρονομία, η σωστή αλλά δύσκαμπτη πτυχολογία του συμβατικού τοπίου. Ο Θεοφάνης εμπλούτισε τη βυζαντινή παράδοση που διδάχθηκε από τους Κρητικούς δασκάλους του με την εμπειρία του από το Άγιο Όρος αλλά και κάποια ιταλικά μοτίβα.

Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου
εικόνα που αποδίδεται στον Θεοφάνη Στρελίτζα
από το http://clubs.pathfinder.gr/ICONS/1227801

Ο Θεοφάνης θεωρείται ο κύριος διαμορφωτής της Κρητικής Σχολής για την τοιχογραφία, όπως ο Μιχαήλ Δαμασκηνός για την εικόνα. Έδρασε και δημιούργησε το πρώτο μισό του 16ου αιώνα, τη λαμπρότερη δηλαδή περίοδο της κρητικής σχολής, την εποχή της ακμής της. Είναι πολλοί οι Κρητικοί ζωγράφοι που εκείνη την εποχή, σαν τον Θεοφάνη, κλήθηκαν από διάφορα ελληνικά μοναστήρια για να τοιχογραφήσουν τα εκκλησιαστικά τους κτίρια.

Η Σταύρωση
έργο που αποδίδεται στον Θεοφάνη Στρελίτζα
από το http://clubs.pathfinder.gr/ICONS/1227801

Το 1536 ο Θεοφάνης απέκτησε ένα Κάθισμα, δηλαδή κτηματική ιδιοκτησία στη Λαύρα για να το έχει εφ’ όρου ζωής. Το 1540 αγόρασε δυο “αδελφάτα” για τα παιδιά του, πράγμα που αποδεικνύει πως με την εργασία του είχε κερδίσει αρκετά χρήματα. Μετά από τρία χρόνια εγκαταστάθηκε στις Καρυές και αντάλλαξε όλα του τα κτήματα με ένα “κελί” της Λαύρας στις Καρυές που ονομαζόταν Πύργος καθώς και με κτήματα στην περιοχή. Όλα αυτά τα διατήρησε μέχρι που έφυγε για το Ηράκλειο, το 1558, όπου και πέθανε ένα χρόνο αργότερα, το 1559.

Θεοφάνης Στρελίτζας: Πεντηκοστή
Μονή Σταυρονικήτα

Άγιος Χριστόφορος
Τοιχογραφία στον Άγιο Νικόλαο Αναπαυσά
από το http://www.pemptousia.gr

Η Βάπτιση του Χριστού από τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο
από το http://clubs.pathfinder.gr/agiografia/39791?zoom=5&album=17709

Θεοφάνης Στρελίτζας: “Εις Άδου Κάθοδος”
Άγιο Όρος, Καθολικό Μονής Σταυρονικήτα
η φωτογραφία είναι από το “Ελληνομουσείον“
Ο Θεοφάνης αποδίδει -σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση- την έγερση των κεκοιμημένων ως “δημοκρατικό” γεγονός. Ο Χριστός θραύει τις πύλες του Άδη και αποσπά τους νεκρούς από τους τάφους τους.

πηγές
ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΔΟΜΗ
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ
Μ. ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ: ΕΛΛΗΝΟΜΟΥΣΕΙΟΝ (Έκδοση της εφημερίδας Ελεύθερος Τύπος)
ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ: Αφιέρωμα στην Κρητική Σχολή Ζωγραφικής
ΘΕΟΦΑΝΗΣ ΣΤΡΕΛΙΤΖΑΣ ΜΠΑΘΑΣ