Κασσιανή: Μία παρεξηγημένη Αγία

Η Αγία Κασσιανή ή Κασσία γεννήθηκε μεταξύ του 805 και του 810 στην Κωνσταντινούπολη, γόνος πλούσιας οικογενείας. Στο πρόσωπό της συνδυαζόταν η εξυπνάδα και η εξωτερική ομορφιά. Όταν μεγάλωσε συνδύαζε τη σωματική ομορφιά με την εξυπνάδα της. Τρεις βυζαντινοί χρονικογράφοι, ο Συμεών ο Μεταφραστής, ο Γεώργιος Αμαρτωλός και ο Λέων ο Γραμματικός, αναφέρουν ότι έλαβε μέρος στην τελετή επιλογή νύφης για τον αυτοκράτορα Θεόφιλο, την οποία είχε οργανώσει η μητριά του Ευφροσύνη. Σε αυτή ο αυτοκράτορας επέλεγε τη σύζυγο της αρεσκείας του δίνοντας της ένα χρυσό μήλο Θαμπωμένος από την ομορφιά της Κασσίας, ο νεαρός αυτοκράτορας την πλησίασε και της είπε: «Εκ γυναικός τα χείρω» (εννοώντας τις συμφορές που ήρθαν από την Εύα). Η Κασσία, ετοιμόλογη, του απάντησε: «Kαι εκ γυναικός τα κρείττω» (εννοώντας την Παναγία). Ο Θεόφιλος θεωρώντας ότι τον πρόσβαλε της είπε «ω γύναι! Είθε να εσίγας» δηλαδή καλύτερα να σιωπούσες Απέρριψε την Κασσιανή και διάλεξε για σύζυγό του τη Θεοδώρα.Η Κασσιανή, ως μία άλλη Αντιγόνη που απέρριψε την κοσμική εξουσία του Κρέοντα, απορρίπτει την κοσμική εξουσία του Θεόφιλου και χάνει δια παντός το θρόνο. Διακρίνεται από αυτοπεποίθηση, παρρησία λόγου, μεγάλη μόρφωση και βαθιά πίστη. Μπορεί να έχασε τον επίγειο θρόνο αλλά κέρδισε τον ουράνιο. Δύο ισχυρές γυναίκες την ίδια χρονική στιγμή που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στο Βυζάντιο. Η Θεοδώρα έγινε βασίλισσα και Αγία η Κασσιανή μία απλή μοναχή. Η θεία πρόνοια επενέβη για να γίνει αυτοκράτειρα η Θεοδώρα που με την ορθόδοξη πίστη της και το δυναμικό χαρακτήρα της βοήθησε στο θρίαμβο της Ορθοδοξίας και την τακτοποίηση του θέματος των εικόνων. Η Κασσιανή συμμετείχε στην αντίσταση κατά των εικονομάχων και θεωρείται η πλέον επιφανής γυναίκα μελωδός στο Βυζάντιο και πολύ δημοφιλής με ένα και μόνο τροπάριο.Υπήρξε όμως μία παρεξηγημένη Αγία αφού πολλοί αποδίδουν στην ίδια την Κασσιανή τους στίχους του τροπαρίου ως δήθεν αμαρτωλή με περιπετειώδεις και αμαρτωλούς έρωτες με τον Αυτοκράτορα Θεόφιλο. Τίποτε όμως δεν υπήρξε περισσότερο μεταξύ Κασσιανής και Θεόφιλου. Η Κασσιανή αρνήθηκε την ύλη για το πνεύμα, τα πρόσκαιρα για τα αιώνια, τα φθαρτά για τα άφθαρτα εγκατέλειψε το αρχοντικό της, τον κόσμο και τους δικούς της. Έγινε μοναχή, και ίδρυσε τη Μονή της Κασσίας ή Εικασίας ή Κασσιανής. Στο Μοναστήρι δεν την οδήγησε  η αμαρτωλή της ζωή, γιατί ποτέ της δεν υπήρξε αμαρτωλή.

Το Τροπάριο της Κασσιανής είναι ο πιο γνωστός ύμνος της Κασσιανής. Ψάλλεται μόνο μία φορά το χρόνο κατά τη διάρκεια της Μ.Εβδομάδας (στον όρθρο της Μεγάλης Τετάρτης, ο οποίος τελείται το απόγευμα της Μεγάλης Τρίτης.

Κύριε, ἡ ἐν πολλαῖς ἁμαρτίαις περιπεσοῦσα γυνή,

τὴν σὴν αἰσθομένη θεότητα, μυροφόρου ἀναλαβοῦσα τάξιν,

ὀδυρομένη, μύρα σοι, πρὸ τοῦ ἐνταφιασμοῦ κομίζει.

Οἴμοι! λέγουσα, ὅτι νύξ μοι ὑπάρχει, οἶστρος ἀκολασίας,

ζοφώδης τε καὶ ἀσέληνος ἔρως τῆς ἁμαρτίας.

Δέξαι μου τὰς πηγὰς τῶν δακρύων,

ὁ νεφέλαις διεξάγων τῆς θαλάσσης τὸ ὕδωρ

κάμφθητί μοι πρὸς τοὺς στεναγμοὺς τῆς καρδίας,

ὁ κλίνας τοὺς οὐρανοὺς τῇ ἀφάτῳ σου κενώσει.

Καταφιλήσω τοὺς ἀχράντους σου πόδας,

ἀποσμήξω τούτους δὲ πάλιν τοῖς τῆς κεφαλῆς μου βοστρύχοις

ὧν ἐν τῷ παραδείσῳ Εὔα τὸ δειλινόν,

κρότον τοῖς ὠσὶν ἠχηθεῖσα, τῷ φόβῳ ἐκρύβη.

Ἁμαρτιῶν μου τὰ πλήθη καὶ κριμάτων σου ἀβύσσους

τίς ἐξιχνιάσει, ψυχοσῶστα Σωτήρ μου;

Μή με τὴν σὴν δούλην παρίδῃς, ὁ ἀμέτρητον ἔχων τὸ ἔλεος.

ΠΗΓΕΣ:

«Κασσιανή, n Bυζαντινή αρχόντισσα και ποιήτρια», Χριστιανική Ένωση Kαβάλας, Kαβάλα 1989

Θεοχάρης Δετοράκης ΄΄Η Κασσιανή, Μύθος και Ιστορία΄΄. Ομιλία στην Ένωση ΄΄Απόστολος Παύλος΄΄ 7 Απριλίου 2001.